| Wyrazy obce | 2004-02-20 |
| Chciałbym poprosić o sugestie dotyczące pisowni dwóch terminów informatycznych: cracker i cracking. | |
| Wydany w ubiegłym roku Wielki słownik wyrazów obcych PWN pod red. M. Bańki notuje używane w środowisku informatycznym wyrazy cracker (i cracking) w pisowni angielskiej (pochodzące od ang. crack ‘złamać’), dodaje jednak, że istnieje również rzadsza forma kraker (oraz kraking). Jest to w polszczyźnie zapożyczenie nowe i naturalnym zjawiskiem są wahania dotyczące zapisu. W procesie adaptacji zapożyczeń często dochodzi do spolszczenia pisowni i wymowy wyrazów (por. np. ang. sweater > pl. sweter), prawdopodobnie zatem wkrótce częstszą formą będzie kraker. Zauważyć warto, że w słownictwie technicznym używa się wyrazu kraking w znaczeniu proces technologiczny, podczas którego następuje rozszczepianie dużych cząsteczek węglowodorów na mniejsze, stosowany głównie w przemyśle naftowym w celu przerobu ciężkich frakcji ropy naftowej na benzynę i oleje (od ang. cracking). Proces ten nazwano również stosując rodzime elementy gramatyczne – w ten sposób powstał wyraz krakowanie (= kraking). Uważam, że jako Polak ma Pan pełne prawo (a pewnie także i obowiązek) zastosowania pisowni spolszczonej. Zamiast kraking proponowałabym krakowanie, które w kontekście powinno zostać zrozumiane. Katarzyna Wyrwas |
|
| Wyrazy obce | 2004-02-11 |
| Jakiego rodzaju jest wyraz show? Spotykam się z użyciem np. niesamowity show, ale także niesamowite show. | |
| Na temat tej angielskiej pożyczki słowniki wypowiadają się jednoznacznie: jest to nieodmienny rzeczownik rodzaju męskiego, dlatego też za poprawne należy uznać wyrażenie niesamotity show. Słownik języka polskiego PWN pod red. M. Szymczaka definiuje show jako rodzaj widowiska sceniczno-estradowego, w polszczyźnie zatem synonimami show byłyby wyrazy rodzaju nijakiego: widowisko i przedstawienie. Z tego też zapewne powodu można się spotkać z błędnym używaniem przydawek w rodzaju nijakim (typu !niesamowite show). Katarzyna Wyrwas |
|
| Wyrazy obce | 2007-07-02 |
| Pisząc artykuł na temat kawy, spotkałem się z dwoma pojęciami, które sprawiają chyba nie tylko mnie pewną trudność językową. Są to określenia moka i crema pochodzące z języka włoskiego i raczej nieprzetłumaczalne na polski. Moka to nazwa rodzaju zaprzacza do kawy, używana zarówno we Włoszech, jak też na całym świecie wśród wielbicieli kawy. Wyrazu tego nie znalazłem do tej pory w żadnym polskim słowniku, a jedynie określenie nieco podobne to mokka - również związane z kawą, ale określające jej rodzaj. Chciałbym się dowiedzieć, czy można odmieniać ten wyraz, a jeśli tak, to czy odmiana powinna brzmieć: mówimy o moce? Określenie crema oznacza wśród znawców i smakoszy kawy espresso gęstą piankę powstającą podczas zaparzania tego napoju. Czy możliwa jest odmiana z gęstą cremą, czy raczej nie należy odmieniać tego słowa, jak w przypadku espresso? |
|
| Ze względu na rodzaj zakończenia (-a) oba wyrazy w polszczyźnie będziemy traktować jak rodzime rzeczowniki rodzaju żeńskiego. Nie ma żadnych przeszkód, aby odmieniać moka, moki, moce, mokę, moką, moce itd., a także crema, cremy, cremie, cremą itd. Aldona Skudrzyk |
|
| Wyrazy obce | 2007-06-29 |
| Czy angielskie słowo pager jest już na tyle oswojone w języku polskim, że można stosować zapis pejdżer? Jestem tłumaczem i mam wątpliwości, czy mogę użyć drugiego wariantu w tekście literackim. | |
| Wiele słów zapożyczonych zostało spolszczonych i zapisanych niemal fonetycznie (por. bajt, skaner, mejl, didżej, diler, dyskdżokej, fanklub, dżojstik, lancz, pank, pankowy, slamsy, pidżyn, smerf, mapet, kornfleksy i in., jednak pager jak na razie nie zalicza się do tej grupy. Można to sprawdzić, wpisując interesujące nas słowo do odpowiedniego okienka w udostępnianym na stronie internetowej Wielkiego słownika ortograficznego języka polskiego pod red. E. Polańskiego. Katarzyna Wyrwas |
|
| Wyrazy obce | 2007-06-29 |
| Czy poprawne jest używanie słów patologia, patologiczne w sytuacjach innych niż medyczne? Obecnie jest bardzo rozpowszechnione używanie tego wyrazu w rożnych kontekstach czasami jest to drażniące. | |
| W istocie patologia jest wyrazem eksapnsywnym i coraz częściej pojawia się w kontekstach niemedycznych, najczęściej dotyczących sytuacji sprzecznych z normami ogólnie przyjętymi. Każda przesada jest w języku i zachowaniach społecznych niepotrzebna i jeśli tylko istnieją sposoby, by jej zapobiegać, należy to robić. Iwona Loewe |
|
| Wyrazy obce | 2007-06-29 |
| W naszej redakcji pojawił się problem: czy można użyć słowa resort w znaczeniu: zespół hotelowy. Chodzi o zdanie: Moje wakacje na Mauritiusie spędzam w luksusowym hotelu Troux de Biches. Resort położony na północno-zachodnim wybrzeżu. Ja uważam, że nie, ale potrzebne mi jest poparcie autorytetów. | |
| Napisałam kiedyś artykuł na temat tego rzeczownika zatytułowany Kurort czy resort?, którego kopia znajduje się na stronie internetowej naszej poradni. W artykule owym wskazywałam, że resort jest zbędnym w polszczyźnie zapożyczeniem semantycznym z języka angielskiego. Osobiście odradzam używanie słowa resort w opisanym przez Panią znaczeniu, ale lawiny anglicyzmów, która obecnie nas zasypuje, nie zdołamy zatrzymać... Katarzyna Wyrwas |
|
| Wyrazy obce | 2007-06-29 |
| Mam prośbę, może mi ktoś wytłumaczyć, co tak naprawdę znaczy torcida? Sporo tego na murach, a tak naprawdę prawie nikt nie wie, co to oznacza... | |
| Wyrazu torcida nie odnotowują jeszcze słowniki języka polskiego, a jego znaczenie można zrekonstruować jedynie podczas czytania treści internetowych serwisów kibiców piłkarskich. Ten mało znany poza środowiskiem piłkarskim wyraz pochodzi z brazylijskiej odmiany języka portugalskiego, w którym od czasownika torcer [wym. torser] oznaczającego w brazylijskim języku sportowym ‘dopingować, kibicować’ utworzono rzeczownik torcida (w języku oryginalnym wymawiany [torsida]). Torcidas to określenie brazylijskich grup kibiców, nie będące jednak nazwą własną. Polska torcida to grupa najbardziej zagorzałych, fanatycznych kibiców drużyny piłkarskiej, stowarzyszenie, które zajmuje się organizacją opraw meczowych, wyjazdów, dopingowaniem oraz wspieraniem swojego klubu. Nazwą torcida określa się wiele grup kibiców w różnych krajach: w Polsce torcidę tworzą kibice Górnika Zabrze (nazwę torcida przyjęli od roku 1999), w Chorwacji istnieje torcida Hajduka Split (zob. http://pl.wikipedia.org/wiki/Torcida). W polszczyźnie rzeczownik torcida ze względu na swe zakończenie jest odmienny według deklinacji żeńskiej: lp. M. torcida, D. torcidy, CMs. torcidzie, B. torcidę, N. torcidą, W. torcido! ; lm. MBW. torcidy, D. torcid, C. torcidom, N. torcidami, Ms. torcidach. Katarzyna Wyrwas |
|
| Wyrazy obce | 2007-06-26 |
| Jaka jest poprawna pisownia wyrazu bestseller? | |
| Wyraz ten zapisał(a) Pan(i) poprawnie, piszemy bowiem bestseller. Warto przy tym pamiętać, że często w mediach spotykana wymowa ![besceler] jest niepoprawna. Wyraz ten czytamy bowiem [bestseler]. Alicja Podstolec |
|
| Wyrazy obce | 2007-06-22 |
| Uprzejmie proszę o wyjaśnienie znaczenia zwrotu: popełnić faux pas. W słownikach wyrazów obcych nie ma szukanego wyrażenia, a często spotykam się z tym nieznanym mi zwrotem w języku mediów. | |
| Wyrażenie faux pas mogła znaleźć Pani bez problemu w Słowniku wyrazów obcych, w Słowniku francusko-polskim, w Słowniku poprawnej polszczyzny czy w Nowym słowniku języka polskiego. Faux pas [wym. fo pa, nie: fo pas] pochodzi z języka francuskiego i dosłownie oznacza fałszywy krok. Przenośnie oznacza postępek nie na miejscu, nietakt, gafę, niezręczność, błąd. W polszczyźnie faux pas jest rodzaju nijakiego, mówimy więc np. Popełniłem wielkie faux pas. Katarzyna Murzyn |
|
| Wyrazy obce | 2007-06-22 |
| Zwracam się z uprzejmą prośbą o wyjaśnienie znaczenia i pochodzenia oraz odmiany i sposobów użycia słowa target. | |
| Słowo target przywędrowało do nas z języka angielskiego wraz ze zmianą systemu gospodarczego i rozprzestrzenianiem się koncepcji marketingu jako zasady prowadzenia przez przedsiębiorstwa i organizacje komunikacji między klientem (otoczeniem) a producentem (organizacją). W języku angielskim target oznacza ‘cel’, także ‘tarczę strzelniczą’. W marketingu jednak ma wyspecjalizowane znaczenie ‘grupy docelowej’ (target group), czyli określonej w strategii marketingowej (także strategii promocyjnej) grupy społecznej, do której kieruje się przekaz (komunikat, przesłanie) promocyjne; adresatów reklamy; czasami target group utożsamia się z klientem dokonującym zakupu, co jednak nie wydaje się słuszne. Grupą docelową mogą być np. kobiety w przedziale wiekowym od 18-25 lat (dla takich produktów, jak magazyn ilustrowany, pewnego typu kosmetyki, pewnego typu odzież). Choć target group lub w skrócie target ma swój odpowiednik polski (grupa docelowa), to w specjalistycznym języku reklamy (także public relations) i marketingu używa się raczej angielskiej formy, która ma już status terminu naukowego. Używając całego terminu target group, nie odmieniamy go, ale w żargonie reklamowym, a nawet w specjalistycznej literaturze często spotkać można skróconą wersję: target. Rzeczownik ten odmieniany według deklinacji męskiej: MB. target, D. targetu, C. targetowi, N. targetem, Ms. targecie. Sądzę, że należy raczej zalecać używanie polskiego odpowiednika, czyli grupa docelowa. Jacek Warchala |
|